Ceramiczny dach to nie tylko dachówki, które widać patrząc na gotowy budynek. To również szereg innych produktów, które niewidoczne, dbają o to, aby pracował on właściwie i służył bez awarii przez wiele lat. Określa się je wspólnym mianem akcesoriów technicznych bądź systemowych, ale w skład tej grupy wchodzą także inne produkty o różnych funkcjach i zastosowaniach. Sprawdźmy więc, które z nich odpowiadają za właściwą izolację i wentylację dachów spadzistych, bo są to dwa kluczowe aspekty zapewniające bezpieczeństwo i komfort w całym domu.
Kształt dachu nadawany jest już na etapie budowy więźby dachowej. Więźba to konstrukcja składająca się z krokwi, płatew, murłat, jętek lub kleszczy, a jeśli to konieczne także innych elementów drewnianych. Podstawowym zadaniem tej konstrukcji jest przeniesienie z dachu na ściany i stropy budynku wszystkich obciążeń. Poza ciężarem pokrycia i innych materiałów dachowych należy brać pod uwagę również obciążenia od śniegu i wiatru.
W miejscach, które powstają pomiędzy poszczególnymi krokwiami najczęściej montuje się materiał termoizolacyjny, zwykle w postaci wełny mineralnej. Żeby uniknąć powstawania mostków termicznych w miejscu krokwi, a także dla polepszenia parametrów technicznych przegrody zewnętrznej, jaką jest dach, należy zamontować całościową warstwę izolacji bezpośrednio pod krokwiami. Oczywiście montaż warstw termoizolacyjnych powinien być wykonany po ukończeniu instalacji pokrycia dachowego – w przeciwnym wypadku byłyby one narażone na zamoknięcie i znaczną redukcję swoich właściwości.
Pierwszym etapem prac po ukończeniu więźby dachowej jest montaż izolacji przeciwwodnej. Obecnie w tym celu najczęściej wykorzystuje się wysokoparoprzepuszczalne membrany dachowe. Są to nowoczesne produkty, które ze względu na swoją wielowarstwową budowę, łączą w sobie dwie kluczowe cechy, a jednocześnie są wytrzymałe pod względem mechanicznym. Pierwszą funkcją jaką spełniają jest zabezpieczenie przed wodą i wilgocią pochodzącą z warunków atmosferycznych. Zapewnia to wspomnianą już prawidłową pracę izolacji, a jednocześnie chroni wnętrze domu. Druga funkcja to odprowadzenie nadmiaru wilgoci, która generowana jest przez użytkowników domu w postaci pary wodnej i w przypadku kondensacji w warstwie izolacji termicznej również mogłaby na nią niekorzystnie wpływać. Nowoczesne membrany przystosowane są do pracy w bezpośrednim styku z wełną mineralną, dzięki czemu wspomniana wilgoć może być odprowadzona bezpośrednio na zewnątrz - pomiędzy membranę a dachówki, skąd również zostanie usunięta za sprawą sprawnie funkcjonującej wentylacji. Reasumując – membrana wysokoparoprzepuszczalna zatrzymuje wodę w kierunku wnętrza domu, natomiast umożliwia odprowadzenie nadmiaru wilgoci w kierunku przeciwnym, z domu na zewnątrz.
Pomimo szerokiej dostępności nowoczesnych produktów hydroizolacyjnych, jakimi są membrany dachowe, nadal część dachów wykonywana jest tak jak w latach ubiegłych, a więc z deskowaniem na krokwiach i izolacją w postaci papy bitumicznej montowaną na deskowaniu. Takie rozwiązanie również w skuteczny sposób zabezpiecza przed działaniem wody opadowej, ale odróżnia się od dachów z membranami dwoma zasadniczymi kwestiami. Po pierwsze jest rozwiązaniem droższym, gdyż oprócz papy, która jest stosowana w miejsce membrany, należy zakupić także drewno na pokrycie powierzchni całego dachu. Po drugie zaś wymaga wykonania dodatkowej szczeliny wentylacyjnej. Papa bitumiczna nie przepuszcza bowiem wilgoci w żadnym kierunku i jej nadmiar pochodzący z wnętrza domu musi zostać odprowadzony inną drogą. W tym celu należy pozostawić szczelinę wentylacyjną pomiędzy warstwą izolacji termicznej a deskowaniem, wraz z wlotem przy okapie i ujściem w kalenicy. Dzięki temu powstanie ciąg powietrza skutecznie wentylujący i usuwający wilgoć z termoizolacji. Należy więc zwrócić szczególną uwagę, aby wełna mineralna mocowana pomiędzy krokwiami nie dochodziła do deskowania.
W obu opisanych wcześniej przypadkach, przy ich prawidłowym wykonaniu, zapewniona jest właściwa ochrona przed wilgocią z zewnątrz oraz wentylacja izolacji termicznej. Aby dach pracował prawidłowo należy zapewnić jeszcze odpowiednią wentylację docelowego pokrycia, a więc dachówek ceramicznych. W tym celu także zapewnia się szczelinę wentylacyjną na całej długości dachu. Powstaje ona pomiędzy kontrłatami, czyli listwami, które mocowane są wzdłuż krokwi i dociskają do nich izolację przeciwwodną. Następnie na kontrłatach mocowane są, prostopadle do nich, najczęściej również drewniane łaty. Są to listwy, na których wieszane są kolejne rzędy dachówek. Tak utworzony ruszt utrzymuje więc docelowe pokrycie dachowe oraz umożliwia jego swobodną wentylacją. Podobnie jak poprzednio, aby powietrze mogło tamtędy swobodnie przepływać, należy zapewnić mu wlot przy okapie i ujście w kalenicy. Szczelinę wentylacyjną przy okapie chroni się przed dostawaniem się pod dachówki zanieczyszczeń bądź drobnych zwierząt poprzez stosowanie specjalnych produktów: listew lub grzebieni wentylacyjnych okapu. Na kalenicy z kolei w tym samym celu montuje się dedykowane taśmy wentylacyjno-uszczelniające. Właściwa wentylacja pokrycia zapewnią prawidłową pracę warsty hydroizolacyjnej, zabezpiecza dach przed szkodliwym działaniem mrozu oraz zmniejsza ryzyko porastania dachówek mchem.
Na rysunku nr 1 pokazano przekrój przez prawidłowo wykonany dach z użyciem membrany dachowej, natomiast na ilustracji nr 2 przekrój przez prawidłowo wykonany dach z deskowaniem i papą bitumiczną.
