Zamek w Gniewie to gotycka budowla zbudowana przez Zakon Krzyżacki po 1290 roku i rozbudowana w XIV i XV wieku. Jego charakteystyczna bryła wzniesiona na planie czworoboku z czterema smukłymi wierzami była obok zamku w Człuchowie i Gdańsku, najpotężniejszym zamkiem Krzyżaków na lewym brzegu WIsły, pełniąc rolę siedziby komtura gniewskiego.
O usytuowaniu zamku zadecydowało ukształtowanie terenu oraz ujście rzeki Wierzycy do Wisły, które znacząco utrudniało potencjalnym wrogom zdobycie zamku.
Budowę rozpoczęto od koniec XIII w (ok. 1290) na zlecenie komtura Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie Dietriecha von Spira. W tym czasie powstał budynek charakterystyczny dla zamkowych budowli zakonu – na planie czworoboku z wieżyczkami na narożach. Po niespełna 150 latach zamek został przebudowany. Przeniesiono bramę wjazdową na stronę wschodnią, zamurowując dotychczasowy południowy wjazd, rozbudowano kaplicę i urządzono komnaty dla wielkiego mistrza.
Do roku 1464 zamek przechodził na zmianę w ręce polskie i z powrotem w krzyżackie. Po pokoju toruńskim zamek włączono do Polski. Na początku XVII w. w Gniewie pojawili się po raz pierwszy Szwedzi, którzy podczas potopu szwedzkiego w 1655 doprowadzili do upadku miasto a na samym zamku ucierpiało przedzamcze, bramy zamkowe i mury.
W drugiej połowie XVII częstym gościem na zamku był hetman Jan III Sobieski pełniący funkcję starosty gniewskiego. Przy zamku wybudował drewniany dworek dla Marysieńki - Pałac Marysieńki oraz pałacyk myśliwski przy baszcie zamkowej. Drewniany dwór przetrwał do 1765 roku, kiedy to osunął się do Wisły wraz ze skarpą lub został wyburzony ze względu na zniszczenia.
Po I rozbiorze zamek trafił do Prus przekształcając się w koszary wojskowe lub w razie potrzeby w magazyny zbożowe. XIX wiek przyniósł kolejne działania zmieniające charakter architektury oraz dewastujące cenne średniowieczne elementy. Ostatecznie w 1855 roku zamek sprzedano Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Prus, które urządziło w zamku więzienie.
Miasto wraz z zamkiem wróciło do Polski w 1920 roku, ale już w roku kolejnym podczas pożaru kompletnemu zniszczeniu uległo ponad 70% zamku. Podczas drugiej wojny światowej w częściowo zrujnowanej warowni władze hitlerowskie urządziły przejściowy obóz dla 2000 pomorskich rodzin. Po roku 1945 w zamku stacjonowało wojsko a także ponownie funkcjonowało więzienie.
Pierwsze prace mające na celu ratowanie zamku prowadzono w latach 1968-74. Naprawiono koronę murów oraz 4 narożne wieże, wykonano konstrukcje stalowo-żelbetowe dachu i pokrycie dachówką ceramiczną, ułożono część stropów. Kolejne prace remontowe przeprowadzone dopiero w 1992 roku, kiedy Urząd Miasta i Gminy w Gniewie w ramach robót publicznych zainicjował kolejny etap odbudowy warowni. Odgruzowano i oczyszczono piwnice, zrekonstruowano stropy, a zamkowe wnętrza zaadaptowano do celów wystawienniczych i noclegowych. W 2010 zamek sprzedano grupie mleczarskiej Polmlek i od tego czasu funkcjonuje przede wszystkim jako centrum hotelowo-konferencyjne.
W 2012 roku rozpoczęto I etap remontu dachu, podczas którego wzmocniono konstrukcję dachu, odbudowano 28 lukarn i położono nowe pokrycie – dachówki ceramiczne Koramic Karthago w kolorze naturalnej czerwieni.
Te artykuły mogą Cię zainteresować
